Η βασίλισσα εντοπίζεται εύκολα μέσα στην κυψέλη γιατί είναι το πιο μεγάλο άτομο της αποικίας. Μορφολογικά η βασίλισσα χαρακτηρίζεται από την μακριά κοιλιά της, φέρει κοντά φτερά, μικρή γλώσσα, έχει κεντρί αλλά δεν διαθέτει κηρογόνους αδένες και επίσης απουσιάζει και ο αδένας νασάνοφ.
Μπορεί να φτάσει έως την ηλικία των 5 ετών γεννώντας έως και 200.000 αυγά ετησίως.
Πολλοί μελισσοκόμοι την αποκαλούν και μάνα του μελισσιού, ως το μόνο θηλυκό άτομο που γεννά σε όλη της τη ζωή και ρυθμίζει τις δραστηριότητες στην αποικία με την βοήθεια των φερομόνων της.
Η βασίλισσα του μελισσιού είναι αυτή που καθορίζει αν ένα μελίσσι είναι: παραγωγικό επιθετικό, υγιές από ασθένειες και αν έχει πιο πολύ ανεπτυγμένη την τάση για εγκατάλειψη προς αναπαραγωγή.
Η βασίλισσα δεν συλλέγει, μένει διαρκώς εντός της κυψέλης ακολουθούμενη από έναν αριθμό από παραμάνες μέλισσες που την φροντίζουν.
Όταν είναι παρθένα θα πετάξει δύο με τρεις φορές ώστε να βρει τους κηφήνες και να αναπαραχθεί. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία αναπαραγωγής επιστρέφει γονιμοποιημένη και ξεκινά την ωοτοκία.
Άλλη μια περίπτωση εξόδου της βασίλισσας που μπορεί να συναντήσουμε κυρίως κατά τους ανοιξιάτικους μήνες είναι να εγκαταλείψει την αποικία παίρνοντας ένα μεγάλο μέρος των εργατριών μαζί της προς διαιώνιση του είδους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σμηνουργία και αναλύεται εκτενέστερα σε άλλο άρθρο.
Μια νεαρή παρθένα βασίλισσα είναι δύσκολο να εντοπιστεί γιατί δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως και μοιάζει πολύ με την εργάτρια. Καθώς γερνάει χάνει το τρίχωμά της και ατροφούν τα φτερά της. Οι εργάτριες από μόνες τους αντικαθιστούν την βασίλισσα τον 3o με 5ο χρόνο της ζωής της. Ο μελισσοκόμος θα πρέπει να αντικαθιστά τις βασίλισσες κάθε 1 με 2 χρόνια μιας και σε αυτή την ηλικία είναι και πιο παραγωγικό.
Μια βασίλισσα θα αντικατασταθεί φυσικά στις παρακάτω περιπτώσεις:
-Όταν γεράσει και δεν μπορεί να γεννήσει μιας και έχει αδειάσει η σπερματοθήκη της.
-Όταν πεθάνει από κάποιο τυχαίο γεγονός όπου οι εργάτριες δημιουργούν τα κελιά αντικατάστασής της στην μέση του πλαισίου.
-Κατά την σμηνουργία εγκαταλείποντας την κυψέλη αφήνοντας πίσω βασιλικά κελιά στο κάτω μέρος του πλαισίου, με διαδόχους που θα την αντικαταστήσουν.
Μέσα σε ένα σμήνος υπάρχει πάντα μια μόνο βασίλισσα. Σε περίπτωση που βρεθεί κάποια δεύτερη βασίλισσα θα σκοτωθεί από τις εργάτριες ή αν συναντηθούν οι δύο βασίλισσες (π.χ από συνένωση μελισσιών), θα επικρατήσει η ισχυρότερη.
